Geçmiş yıllarda Varto'nun kaderini sonsuza kadar değiştirme tehlikesi içeren Barajlar konusunu işleyen çok sayıda uyarı yazısı yayınlamıştım. Yazdığım makaleler ile olasılıklara dikkat çekmeye çalışmıştım; ne kadar başarılı olduğum meçhul, araya uzun yıllar girince kapanan siteleri de dikkate alarak eski yazılarımın bazılarını yeniden paylaşmaya karar verdim. Bunu vicdani bir borç olarak görüyorum. Kimi yazdıklarım fazla hassas düşündüğümden bugün için abartı gelebilir ama belki 20 yıl sonrası için bunlar kâbus senaryosu olarak dikkate alınır! 2010'lardan 2025'lere neler olmuş, hangi tahminler tutmuş ve daha 2040'larda neler olacak kim bilir. Aşağıda okuyacağınız yazının orjinal tarihine dikkat edin. Başka yazıları da bu şekilde dikkatinize sunacağım. Veli Beyazgül
Barajlar (HES'ler) Varto'muzu boğmadan !
Yazar: Veli Beyazgül | 
Tarih: 05 / 12 / 2011 | 
Yazı Okunma: 1420 >>(orjinal yazının 2012 mart ayına kadar okunma sayısını gösterir)
Son zamanlarda Barajlar ve Varto konusu iyice gündemimizin odağına yerleşti, sizlerden de duyarlı olanların bir araya gelebilmesi noktasında birleştirici bir dalga yaratabilmek umuduyla bu yazıyı kaleme alıyorum. İlk temennim ulaşabildiğim "HES Yapılacak" şeklindeki bilginin gerçek olmaması veya düşünülen ancak vazgeçilen projelere ait olması. Ama bu bir temenni, şimdi yazımıza eğer kurulursa barajlara, öncesi ve sonrasıyla Varto'ya dönelim...
Coğrafi bir bilgi:
Varto ilçe merkezi 1600 rakımlı bir ovada bulunuyor, bunun dışında bir tek Çaylar-Tatan Ovası bu kadar aşağıda yer alıyor, geriye kalan Varto’daki tüm yerleşim birimleri tamamen 1600 metreden daha yüksekte yer alıyor. Bu yükseltiden ve bulunulan iklim kuşağına bağlı olarak normal şartlarda karasal iklimin iyi ve kötü etkilerini Gımgım (Varto) topraklarında hissetmek gerekiyor, ama gelin görün ki öyle değil !
Her geçen gün gittikçe daha fazla şekilde görüyor ve hissediyoruz ki Varto’muzun iklimi ve Ekolojik dengesi değişiyor / bozuluyor ! Artık yazlar çok daha sıcak ya da fazlasıyla serin geçiyorken ilkbahar ve sonbahardaki yağmur gerektiği gibi ve gerektiği zamanda yağmıyor, üstelik daha net tanık olduğumuz dramatik bir şey ise, kışın bazen Ocak ayına dek bile yerde ya hiç kar olmadığı ya da ancak neredeyse 10 cm civarında olabildiği gerçeği …
**
Kışın dağlarımıza düşmeyen kar, ilkbaharda suların gürlememesi demek, Kışın az yağan kar, yaz gelince kaynak sularının sonbahara bile girmeden daha Temmuz ayından itibaren kıtlaşması demek !
Kışın yağmayan kar daha neler demek, neler(...)
Dengemiz alt üst oldu,
"Ama neden bunlar" diye soran sorgulayan yok !
Aslında cevap oldukça basit bir denklemde gizli,
İlçemizin en yakın komşularını sıralayalım: Doğuda Bulanık var ve orda 1 Baraj çoktan su toplamaya başladı, 2. si ise bitti bitecek…keza Batı yakamızda bulunan Bingöl’ün Karlıova’ sı ile Erzurum’un Hınıs,Çat ve Tekman ilçelerinde de Barajlar etkisini sadece kendi ilçelerinde değil yakın civar içerisinde yer alan Varto yöresinde de göstermeye başladı bile…
**
Nerden biliyoruz ?
Biliyoruz çünkü; yazılanlar birebir gözlemler, yaşlılarla yapılan sohbetler, meteorolojik verilerle birlikte bilimsel raporları inceleyince ortaya çıkan sonuçlara dayanmaktadır. O raporlardan birisinde çıkan sonuçların özeti iddialarımızı doğruluyor, rapor " Aralık ve Mart aylarında dahi en düşük sıcaklıkların 1996’dan itibaren artı derecelere doğru yükselişe geçmiş durumda olduğunu, Yaz mevsiminde günlük ortalama sıcaklıkların da bariz şekilde yükselişe geçtiğini" doğrular nitelikte. Bu rapor’un tespitleri arasında "ilerleyen yıllarda bu sıcaklık değişiminin kuraklığa etki yapabileceği ve sıcaklıkları daha da arttırabileceği" şeklinde. Ancak bütün bu tespitlere rağmen neler yapmalıyız başlığı altında eften püften öneriler var, bireysel çabalarla yapılabilecekler var... rapor belki de Erzurum ilindeki Üniversitede hazırlandığı ve yeteri kadar özgür bir akademik ortam olmadığı için "Barajların yapımı derhal durdurulmalıdır, yenilerinin yapılması da engellenmelidir" sonucuna ulaşsa bile bunu dile getirmekten çekiniyor !
**
Tekrar biz Varto’muza dönelim ve sözümüzü esirgemeyelim, raporlar gerçeğin kıyılarında dolana dururken biz karnımızdan konuşmayalım ve haykıralım:
Baraj (H.E.S) Varto için de ölüm fermanı demektir.
Tahmini Baraj krokisi görseli
Seçilecek baraj bent yerlerine göre değişmekle birlikte çok sayıda köyümüz sular altında kalacak !
Bu iddiamı daha net ifade edebilmek adına
Senaryoyu bir an için gözümde canlandırıyorum siz de lütfen biraz daha yoğunlaşın yazının geri kalanına;
Goşkar Çayı’nda yapılacak baraj(lar):
Goşkar (Yarlısu), Sağlıcak (Dapak), Diktepeler (Segır), İçmeler(Raqasan), Yayıklı (Muzura), Doğanca (Sofya), Armutkaşı (Tanzik), Seki (Keça), Taşcı (Taççi) ,Sazlıca (Qerqerut) ve Leylek (Leyleg) köylerini ya tümden sular altında bırakacak, ya da bazılarının arazileri sulara gömülecek bazı köyler ise sulama suyu sıkıntısı yaşayacak ve adacık gibi ortada kalacak (örnek tanzig)...
Daha batıda bulunan Mengel Deresi üzerinde eğer HES’lere geçit verirsek
Mengel ( Alabalık), Gölyayla ( Kuzık) , Onpınar (Emera), Güzeldere (Zengena), Köprücük (Qasıma), Kartaldere (Civarka), Çalıdere (Xarık), Çaylar (Uskıra), Küçük çaylar (Uskırane qıca),Teknedüzü (Badan), Yeşildal (Çorsan), Çağlek (Çağlak), Özkonak ( Qereguvec), Küçüktepe (Hemug), Güzelken (Tata), Gulci (Güllüce), Yılanlı (İnali), Çayçatı (Gundemira),Kaynarca( Baskan),İlbey (Dodan) , ölçekli (Dadina),Kolan( Qulan) gibi köylerin de sular altında kalması kuvvetle muhtemel görünüyor…
En az 30 Köyü unutun !
Bu senarayoya göre Varto’ya sınırdaş 10 köy, ile Varto’nun Batı ve Güneybatısında yer alan 20 köy olmak üzere 30 civarında köyün bu santrallerden küçük çaplı etkilenmelerden tutun da haritadan silinme noktasına kadar değişik yan etkilerini yaşayacağı nerdeyse gerçeğin kendisi olabilir !
En korkunç olanı da bu “senaryo”nun bir gün gerçekleşmesi olacak… Unutmadan ekleyelim bu yazı ve daha öncesinde yaptığım araştırmaların kesiştiği diğer nokta Varto-Deprem denklemidir ki kurulacak tüm barajlar çökme sonucu oluşan derelerimiz üzerine kurulacağından bir de bu yönden ciddi bir tehlike arz ediyor, açıklayıcı olsun diye habere koyduğum haritadaki beyaz çizgiler deprem fay hatlarıdır.
Nasıl durdurabiliriz ?
Biz susarsak bu senaryo gerçeğe dönecek, mücadele edersek kazanan hepimiz oluruz.
Buradan başta Muş Milletvekili Demir ÇELİK ile Sırrı SAKIK olmak üzere bölgemizin duyarlı vekillerine ya da bu çevre ve doğa katliamını önlemek isteyen değişik partilerdeki diğer vekillere ACİL çağrıda bulunma gereği hissediyorum; Lütfen Varto’yu ve çevresini bitirecek olan bu HidroElektrik Enerjisi Santrallerinin tam içeriği nedir ? projeler kabul görmüş müdür ? imzalanma ihtimali nedir ? imzalanmamışsa düşünülen takvim nedir vb sorularımıza cevap olacak bir SORU ÖNERGESİNİ acilen Meclis gündemine taşıyınız…ve bu HES'ler başlamadan gündem yaratmamıza yardımcı olunuz !
İkinci çağrım ise bu yazıyı okuyan yöre derneklerimize, köy muhtarlıklarına, köy web sitelerine, kentlere ve yurt dışına dağılmış duyarlı bütün Vartolulara ve Varto dostlarına…Gelin el-ele tutuşup boğulmaktan kurtulalım, gelin sular seller topraklarımızı işgal etmeden doğamıza, tarihimize, insanımıza kısacası kendimize sahip çıkalım.
Gelin Hem Yaşayanlarımızı hem de ölmüşlerimizi yok etmeye gelen bu ölüm santrallerini hep birlikte durduralım !
** MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu , 21-22 EKİM 2010-DÜZCE -PALANDÖKEN ÇAT BARAJININ, KÜRESEL ISINMA VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ AÇISINDAN ERZURUM İLİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Konulu rapor.
YAZININ İNTERNETTE İLK YAYINLANDIĞI ORJİNAL KAYNAK:
(Lütfen orjianl yazının altındaki kısıma yorum yazmayın çünkü bana ulaşmayacak,) Yorum ve düşünceleri 2025 yılında yeniden paylaştığım sosyal medya hesaplarına yazabilirsiniz.
LİNKLE İLGİLİ BİLGİ:
Üstte verilen bağlantı linki vartositesinde 05.12.2011 tarihinde yayınlanan yazının (makale) webarşiv adlı sitede arşivlendiği 02 Mart 2012 gününe ait bir görüntü olup 1420 okuma sayısı da o ana kadar olan sayıyı göstermektedir. Milyonlarca defa okunsa da oradaki sayı daima 1420 kişi kalacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder